Know How

Veroorzaakt het schuimrubber op statieven een verkleuring van de nitrolak op mijn gitaar?

Gitaren op een Hercules-statief zonder verzachter in het schuimrubber

Tal van gitaristen zitten met de vraag of de nitrolak een chemische reactie met het schuimrubber van hun stand veroorzaakt. Zij vrezen immers dat lelijke verkleuringen afbreuk doen aan de waarde van hun gitaar of het instrument zelfs kunnen beschadigen.

Dit vaak optredende effect wordt veroorzaakt door de verzachter, die vooral in het schuimrubber van goedkope gitaarstatieven zit. Arcyl-, polyurethaan- of polyesterlakken worden niet beïnvloed door verzachters.

Alleen nitrolakken kunnen een chemische reactie veroorzaken. Dit houdt verband met de specifieke kenmerken van de lak (zie verderop). In wezen gebeurt het volgende: verzachters werken op dezelfde manier als verdunners. De eigenlijk al harde lak wordt hierdoor opnieuw vloeibaar.

Het schuimrubber van Hercules-statieven bevat geen verzachters. Op basis van de feedback van tal van muzikanten, die bijna dagelijks ergens optreden, weten wij dat onze statieven nog geen enkele gitaar beschadigd hebben.

Desondanks kunnen wij geen rechtsgeldige garantie geven, omdat elke fabrikant een eigen samenstelling van nitrocellulose hanteert. Er bestaat dus geen "vast” mengsel van scheikundige stoffen. Er zijn immers duizenden lakvarianten, die wij onmogelijk allemaal kunnen testen. Daarom adviseren wij het volgende: de bouwer van uw instrument is het best geplaatst om relevante inlichtingen te geven. Hij zal u beslist willen helpen.

Voor alle veiligheid kunt u een doek van natuurlijke vezels (katoen of zijde) op het statief leggen. Op die manier voorkomt u een direct contact van de nitrolak met het schuimrubber.

Wat is Nitrolak zo ongeveer precies?

Nitrolak is een hoogwaardige eencomponentlak, die vroeger voornamelijk in de auto-industrie werd gebruikt. Vandaag de dag wordt hij alleen nog voor de bouw van muziekinstrumenten gebruikt.

De eigenlijke naam hiervan is "nitrocelluloselak. Hij bevat voornamelijk nitroverdunner (vloeibaar gedeelte) en cellulose (vetten).

Na het aanbrengen van de lak verdampt de verdunner geleidelijk aan. Dus blijft alleen het vet op de behandelde bovenlaag achter. Volgens de ervaring van bepaalde gitaarbouwers kan dit proces tot 7 jaar duren.

Dit principe kent u eventueel van waterverf. Daar is water het vloeibare gedeelte, terwijl de kleurpigmenten het vaste gedeelte vormen. Ook hier blijven, na het verdampen van het water, alleen kleurpigmenten over. U hoeft maar opnieuw water toe te voegen om de pigmenten opnieuw anders te kunnen schikken. Wat echter in de kunst als stijlmiddel wordt gebruikt, moet bij dure gitaren hoe dan ook worden voorkomen.

De huidige nitrolak kan niet meer met de versie uit de jaren 1950 worden vergeleken.

 

Wegens de gevaren bij gebruik van nitrolak mag vandaag de dag alleen nog de zogenaamde DD-nitrocomponentenlak worden gebruikt. Dat zijn mengelingen, die qua sound veel minder zijn dan nitrolak, maar nog steeds in een duur procédé moeten worden aangebracht. Daarom zien de meeste fabrikanten inmiddels af van het gebruik ervan en hanteren alleen nog moderne lakmengselen (bv. een combinatie van polyester- en polyurethaanlakken).

DD-nitrocomponentenlak vind je alleen nog op vintage-instrumenten of replica’s van instrumenten, die ooit van nitrolak waren voorzien. Het lijkt er dan op dat nog steeds dezelfde lak wordt gebruikt, maar eigenlijk is dat niet het geval (zie bv. Fender Highway).

Welke voordelen heeft nitrolak bij de bouw van instrumenten?

Nitrolaklagen kunnen uiterst dun zijn en worden daarom graag voor akoestische gitaren gebruikt. Het principe is immers nog steeds: hoe dunner de laklaag, hoe beter het hout kan trillen. Voor muziekinstrumenten spelen de eigenschappen van de gebruikte houtsoorten immers een belangrijke rol. In dit verband wordt getracht een goed compromis tussen de beschermende laklaag en de beïnvloeding van de trillingseigenschappen te bereiken.

Nitrolaklagen kunnen uiterst dun zijn [en] zijn daarom bijzonder geschikt voor [... muziekinstrumenten]. De dunne laklaag veroorzaakt immers maar een lichte demping van het boven- en onderblad [...].

Het enig nadeel is de tijd, die gemoeid is met de opbouw van de laklaag. Omwille van het lage vetgehalte in de lak moeten talrijke lagen worden gespoten, die af en toe geschuurd moeten worden om een eenvormige laklaag te bekomen. Dit verklaart meteen de hogere prijs bij gebruik van nitrocelluloselak.

Nitrocellulose veroudert relatief snel - en dit leidt tot een gelere tint [...] [oftewel] het "aging”-effect dat een mooier uitzicht aan de houtstructuur geeft. (http://www.sonntag-guitars.com/deutsch/Archtops/Lackierung.html)

Hoe weet ik of mijn gitaar van nitrolak voorzien is?
Hoe weet ik of mijn gitaar van nitrolak voorzien is?

Hoe weet ik of mijn gitaar van nitrolak voorzien is?

Je kunt heel gemakkelijk te weten komen of je gitaar een nitrolaklaag bevat: vraag het gewoon aan de bouwer van het instrument. Op basis van het serienummer kan hij immers snel natrekken welke materiaalsoorten er tijdens de bouw werden gebruikt.

Op het eerste zicht is nitrocelluloselak immers niet eenvoudig te herkennen. Daar komt dan nog bij dat de meeste nieuwe gitaren dit type lak niet meer bevatten. Om helemaal zeker te zijn kun je alleen een wattenstaafje met wat oplosmiddel over een discrete plaats wrijven. Daar raden wij echter ten stelligste van af.

Welke bouwers gebruiken nog nitrocelluloselak?

De meeste grote fabrikanten zien inmiddels af van het gebruik van nitrocellulose. Dankzij nieuwe laktechnieken kunnen de nadelen van polyester-, polyurethaan- en acryllak immers worden beperkt.

Er zijn echter nog een paar merken, die bij nitrolak zweren en hem voor talrijke instrumenten gebruiken. Merken zoals Gibson, Fender en Martin gebruiken deze lak bv. nog steeds. Ook talrijke kleinere bouwers en customshops hanteren nog graag nitrocellulose.

Hercules-gitaarstatieven zonder verzachter: